Atiku gwàrà Arise TV ọ̀tụ́tụ́ íhe — mànà òlé bụ̀ ézíókwu?

Na ajụjụ ọnụ nso nso Arise TV mèrè, Atiku Abubakar, onye na-eso onye isi na mbụ ma bụrụ onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị Peoples Democratic Party (PDP), kwuru ọtụtụ ihe gbasara atụmatụ ọ nwere màkà Naijiria.

TheCable nyochara ọtụtụ okwu a. Née ihe anyị chọpụtara.

OKWU NKE MBỤ: Abraham Lincoln, ótù ndị isi America nke ama ama, zoro ọchịchị ugboro ise ma ọ bụ isii tupu ò nwe mmeri.

IKPE: Okwu adịgboroja

Abraham Lincoln á zoro ọchịchị ugboro ise ma ọ bụ isii dị ka Atiku kwuru. Lincoln nwere mmeri oge izizi ọ zoro ịbụ onye ịsị na afo 1860. A hoputara ya ọzọ ịbụ onye ịsị na afọ 1864.

Ọ bụ onye isi iri na isii na United States. John Wilkes Booth gbùrù ya na Ford’s Theatre, Washington DC. Ọ nwuru ụbọchị iri na ise n’onwaEprel na afọ 1865.

OKWU NKE ABỤỌ: Onweghị ìwú ji ndị ọlụ oyibo ịzụ ahịa na Naijiria.

IKPE: Iwu Naijiria enyeghị ndị na-arụ ọrụ oyibo ikike ịzụ ahịa.

Ngalaba isii nke Code of Conduct Bureau (CCB) na Tribunal Act nyèrè naanị ohere ka ndị ọrụ oyibo kọ̀ọ́ úgbo, nke oriri ma ọ bụ nke orire.

Ótù ndokwa ahụ dịkwa na ngalaba abụọ nke usoro nhazi nke ise dị na iwu 1999.

Timi Olagunju, onye na-ahụ maka iwu na onye nyocha ndọrọ ndọrọ ọchịchị, gwara TheCable na ngalaba isii nke ụlọ ọrụ ụkpụrụ omume na usoro ikpe (CCB & Tribunal Act) dòrò ányá.

O kwùrù sị: “CCB bụ omume nke nzuko omeiwu nke iwu kwadoro. Ọ bụ iwu. Ọ bụghị ihe enyemaka ma ọ bụ ụkpụrụ iwu. Ngalaba isii kwùrù na ndị ọrụ oyibo agaghị etinye aka na ịzụ ahịa bụ nke ya ma ọbụ ọrụ nke ya, ewezuga ọrụ ugbo, ikwado ugbo.

“Ọ dị ḿkpà ịma na iwu nwere nnwere onwe. Onye ọrụ oyibo nwere ike ịzụ ahịa nke ya, ma ọ bụrụ na ọrụ ọ na-arụ bụ ọrụ ọ̀kàrà ógè.”

Olagunju sị na, kamgbe ọ na-ọru ọrụ ọka iwu, ọ hụbeghị onye ọrụ oyibo a mara ikpe maka na ọ na-azụ ahịa makwa na arụ ọrụ oyibo.

OKWU NKE ATỌ: Egypt nwèrè mmadụ nde iri asatọ. Ndị uwe ojii ha karịrị nde abụọ.

IKPE: Okwu adịgboroja

Onweghị ihe akaebe ịkwado okwu a na Egypt nwere uwe ojii nde abụọ.

Dị ka nnyocha Home Office nke afọ 2015 uwe ojii Egypt si kwuo, ndị uwe ojii obodo Egypt nwere ihe dị ka mmadụ puku atọ na ịrị ise na-ahụ na ndị mmadụ debere iwu na-eme ihe n’usoro ọha na obodo niile.

Ngụkọta ike ndị agha Egypt n’ọnwa Septemba na afọ 2014 bụ narị anọ na ịrị ise na asatọ na narị ise. Ndị army ruru narị puku anọ na iri anọ. Ndị air force ruru otu narị puku. Ndị navy rụrụ pụkụ ịrị na asatọ na ise. Ngụkọta ndị ha debere ruru narị anọ na iri asaa na itoolu.

Ngụkọta ndị agha niile Egypt nwere erughị nde abụọ dị ka Atiku si kwuo.

Dị ka akụkọ Worldatlas toro na afọ 2017, nke edeputara obodo iri atọ dị n’elu ka nwé ndị uwe ojii, China bu ụzọ. Ndị uwe ojii ha nwere ruru otu ihe nde isii. Ndị n’eso ya bụ India na United States. Ndị uwe ojii India ruru otu nde na narị ise na iri asatọ na ise, narị atọ na ịrị ise na atọ. Ndị uwe ojii United States ruru narị itoolu na iri na atọ na otu narị na iri isii na otu.

Onweghị obodo so na ndị isi iri atọ nwere ndi uwe ojii ruru nde abụọ. Egypt esoghị na ihe ndepụta nke worldatlas rubere isi.

Ka ọ dị ugbu a, dị ka United Nations Population Funds (UNFPA) si dee, ọnụ ọgụgụ mmadụ na Egypt ugbu a bu otu narị na isii nde abụọ ọ bụghị nde iri asatọ.

OKWU NKE ANỌ: Ngalaba mmanụ nọchiri anya pasenti ịrị abụọ na GDP Naijiria.

IKPE: Nke a bụ okwu adịgboroja

Data statista zikoro na, n’etiti nkeji ịrị na anọ nke afọ 2018 na nkeji iri na ise nke dị na afọ 2021, onyinye ngalaba mmanụ na-eweta na GDP obodo elughị pasenti ịrị.

TheCable chọrọ data nke National Bureau of Statistics (NBS) weputara, were chọpụta na ngalaba mmanụ kacha elu n’etiti 2019 and 2021 bụ pasenti itoolu na iri asaa na asaa na nkeji nke atọ na afọ 2021.

N’afọ 2021, ngalaba mmanụ mere ka GDP gbadaa ruo ákàrà asaa pasenti ịrị abụọ na anọ. Ọ nọbu na pasenti asatọ iri na isii na afọ 2020.

Site na data dị, TheCable chọrọ na afọ atọ gara aga. Ngalaba mmanụ ewetala onyinye pere mpe ugboro ugboro karịa pasenti ịrị na GDP Naijiria.

OKWU NKE ISE: Enwere uwe nchekwa iri na asaa na obodo a. Agbụrụ dị iche iche na-achị ha niile.

IKPE: Okwu a abụchaghị eziokwu

Nlele nke TheCable mere zikoro na ọtụtụ ndị isi ụlọ ọrụ nchekwa bụ ndi ugwu Hausa.

Otú ọ dị, mkpụrụ ụlọ ọrụ nchekwa nwere ole na ole south na-edu ya. Ha gụnyere defence intelligence agency, onye isi ya bụ Samuel Adebayo, onye sị Ekiti steeti (south west); nakwa Lucy Irabor, onye ịsị defence staff, nke sị Delta steeti (south-south).

Oladayo Amao, onye isi ndị ọrụ ikuku ugbu a, si na Osun steeti (south-west).